Museum Haarlem wijdt een kleine expositie aan het feit dat het 20 september precies 180 jaar geleden is dat de eerste stoomtrein van Amsterdam naar Haarlem reed.
De afstand van 16 kilometer werd in 32 minuten overbrugd. De stroomtrein haalde een ‘topsnelheid’ van 38 km per uur. Reizigers waren dus wel verplicht te gaan zitten.
Het is vrijdag 20 september 1839, half twee, als twee gloednieuwe stoomlocomatieven, De Snelheid en De Arend, in Amsterdam aan de rit naar Haarlem beginnen. De negen rijtuigen die ze voorttrekken zijn gevuld met hoogwaardigheidsbekleders. Vier dagen later mag het publiek gebruikmaken van de trein, die aanvankelijk met angst en wantrouwen wordt bejegend. Men spreekt van een ‘stomend monster’ dat zó snel gaat dat de passagiers wel moeten stikken. Koeien zouden van schrik geen melk meer geven wanneer de trein met zijn ‘krankzinnige snelheid’ is gepasseerd.
Diligence
Een eersteklasreiziger neemt de proef op de som. Hij wil weten of de treinreis ècht sneller gaat dan de diligence. De man is gewend de diligence te nemen nabij de Dam in Amsterdam en in het hart van Haarlem uit te stappen. Aangezien beide treinstations buiten de stadswallen liggen, moet hij aanvullend vervoer regelen. In Haarlem huurt hij een drager die zijn reistas draagt als hij vanaf het station, dat dan nog tegenover de Amsterdamse Poort ligt, naar het centrum loopt.
Zijn conclusie is onverbiddelijk: de diligence is sneller, gemakkelijker en goedkoper. ‘Ik geloof derhalve’, zo schrijft hij aan de krant, ‘dat er bij de inrigting van den spoorweg nog het een en ander is dat verbetering kan ondergaan.’
En verbeterd wordt er. Al in 1842 wordt er een nieuw station gebouwd aan de zuidkant van de Haarlemse bolwerken. En 180 jaar na dato is het spoor niet meer uit de samenleving weg te denken.
Het stomende monster – 180 jaar spoorwegen
Museum Haarlem, 5 september t/m 28 oktober
www.museumhaarlem.nl
Fotobijschrift:
Brug over de Spaarne van J.T. Abels, 1852.
Via Collectie Spoorwegmuseum