Elk jaar wordt in het Stedelijk Museum een vers blik jonge medewerkers opengetrokken: Blikopeners.
Vijftien jongens en meiden met de leukste bijbaan ooit. Ze lopen verspreid over de zalen, maken een praatje met de bezoekers en zijn te herkennen aan hun grappige shirts. Donderdag, half 5. Een voor een druppelen de Blikopeners de zij-ingang van het Stedelijk Museum binnen. Allemaal dragen ze met trots hun personeelspasje om de nek. Het is een bont gezelschap van jongelui. Deze groep Amsterdamse scholieren is vorig jaar september van start gegaan en is de 9e groep Blikopeners.
Helemaal op de bovenste verdieping, onder de grote dakramen van de ‘Badkuip’, zit het kantoor van de Blikopeners. Een werkplek met een schitterend uitzicht over het Museumplein, het Concertgebouw en de Van Baerlestraat. We kunnen ons een slechter bijbaantje bedenken…
Leukste baan
De 30-jarige Anne Sollie, verantwoordelijk voor deze groep pubers tussen de 15 en 19 jaar en coördinator Blikopeners, staat ze al op te wachten. “Ik heb de leukste baan die je maar in de museumwereld kunt hebben”, vertelt ze. “Het Stedelijk heeft al 10 jaar Blikopeners in dienst, maar dit is mijn eerste groep. Al 135 jongeren hebben met deze bijbaan de ‘blikken’ van anderen, bezoekers, maar ook het vaste personeel, geopend.”
“Elk jaar doen we een oproep voor deze geweldige baan. Vorig jaar waren er 190 aanmeldingen en daarvan is deze groep van 15 Amsterdammers overgebleven. Ze hebben allemaal andere culturele achtergronden, verschillende genders, leeftijden, opleidingsniveaus en komen uit alle wijken van de stad. Kunstliefhebbers hebben we hier al genoeg, dat is geen must om als Blikopener te werken. De ene helft houdt van kunst, de andere helft niet.”
Een praatje
Wat moet je dan wel kunnen om Blikopener te worden en wat zijn hun taken? “De jongeren die solliciteren hoeven dus niets van kunst af te weten, daar gaat het ons niet om. Prioriteit is: pas je in de groep, ben je dynamisch, heb je durf, ben je open minded en toegankelijk. Als Blikopener heb je verschillende taken. Je loopt door het museum, spreekt bezoekers aan, gaat met ze in gesprek. Bezoekers kunnen een museum soms best eng vinden, zeker als het de eerste keer is. Het is hier stil, overal staan bewakers die op je letten, je mag niet te dicht bij de kunstwerken komen. Dan is het fijn als er een Blikopener, herkenbaar aan zijn shirtje, een praatje met je maakt.”
“Ze vragen bijvoorbeeld wat de bezoeker van het kunstwerk vindt. Ze kunnen iets over de schilderijen of objecten vertellen, maar dat is niet hun primaire taak. Daarvoor zijn de informatiebordjes en Wikipedia. Het gaat meer om de interactie, ze gaan het gesprek aan. Wat vindt een bezoeker van het kunstwerk, wat voor gevoel krijgen ze erbij, wat vinden ze van de opstelling? Ook de Blikopener zelf geeft zijn ongezouten mening en zal ook vertellen als hij of zij een werk afzichtelijk vindt.”
Leermomentje
Niet alleen de bezoekers, ook het personeel, de conservator en de kunstenaars hebben baat bij de Blikopeners. Wat voor een kunstkenner vanzelfsprekend is, is voor een puber soms onbekend. “Een goed voorbeeld is ons Keith Haring event. We organiseerden een feest ter ere van de Amerikaanse kunstenaar en kondigden dit aan. We dachten dat iedereen wel wist dat hij aan aids gestorven was. Maar hij stierf in 1990, voordat deze groep überhaupt geboren was. Sommige Blikopeners dachten dan ook dat we hem voor zijn eigen feest zouden uitnodigen. Dat zet ons aan het denken. We kunnen er niet van uitgaan dat elke bezoeker iets weet over het leven van Keith Haring. We hebben dan ook in de aankondiging het een en ander toegelicht. Een leermomentje voor ons allemaal.”
Wat doen Blikopeners als ze niet in het museum rondlopen? Anne: “De Blikopeners hebben allerlei taken. Ze ontvangen groepen die het museum bezoeken, houden hun eigen website, Instagram en Facebook bij, ze bedenken en organiseren evenementen en zijn daarbij aanwezig. Ook maken ze interventies bij tentoonstellingen, bijvoorbeeld door speciale zaalteksten te schrijven (op hun niveau), of de vragen die ze hebben bij kunst te verwerken in de reguliere audiotour van het Stedelijk.”
Proeven aan het museumleven
Er komt weer een nieuwe lichting Blikopeners aan. Wat staat deze nieuwe groep te wachten? “Deze 15 jongens en meisjes zorgen weer voor een frisse blik. Ze komen hier op donderdag na schooltijd en eens keer per maand op zaterdag te werken. Ook zijn ze aanwezig bij alle evenementen. Ze proeven een jaar lang van alle facetten van het museumleven.”
Zit het werk van de oud-Blikopeners er dan helemaal op? “Nee hoor”, lacht Anne, “veel van de oud-medewerkers lopen hier nog steeds rond. Zo zijn hier elke vrijdag en zaterdag alumni-Blikopeners aan het werk. Deze jongvolwassenen blijven we dus al echt op verschillende plekken inzetten. Die geven bijvoorbeeld op vrijdagavond gratis speedtours en lopen hier op zaterdag rond als guide”, legt Anne uit.
Sem Groot, 16 jaar, vindt het super om bij het museum betrokken te zijn. “Ik hou van kunst, ben ermee opgegroeid en ga met mijn vader naar kunstbeurzen. Ik hou van Mark Rothko en Barnett Newman, Malevich. Ik wil mensen laten zien dat kunst zoveel meer is dan alleen een plaatje. Ikzelf haal energie uit kunst en word er blij van. Wat ik later wil gaan doen? In een galerie werken lijkt me gaaf.”
Echt een band
Loulou Keppy, 18 jaar, vindt dit de leukste baan ooit. “Dit is een sociale baan, ik vind het geen probleem om mensen aan te spreken. We vertellen over de opstelling van de kunst en ik vind het ook leuk om de mening van de bezoekers te horen. We zijn een bij elkaar geraapt zootje pubers die in de loop van dit jaar echt een band met elkaar heeft kregen. Anne is best wel streng, maar dat moet wel in zo’n groep met 15 pubers. Anders wordt het gekkenhuis.”
Polly Lynch, 16 jaar, is de jongste van de groep. “Ik ben hier gaan solliciteren omdat ik op Bijbaantjes.nl de vacature zag. Eerst wilde ik bij AH werken, maar die waren aan het verbouwen dus dat ging niet. Daar ben ik nu achteraf zo blij mee! Ik heb hier niet een vaste plek, maar vertaal teksten in het Engels. Mijn vader komt uit Engeland dus dat is mijn sterke punt.”
Meer informatie:
www.instagram.com/Blikopeners
www.stedelijk.nl/Blikopeners
Beeld Caroline Vlietstra en John Lewis Marshall